Zines, zingeving en zelfexpressie: creatieve workshop voor jongeren

Wat gebeurt er wanneer je jongeren, een kerkgebouw en zines met elkaar verbindt? In de nasleep van corona besloot ik deze ongewone combinatie te onderzoeken en de resultaten waren verrassend betekenisvol.

Een experiment geboren uit de pandemie

De isolatie die de pandemie veroorzaakte, bracht bij veel jongeren existentiële vragen naar boven: Waar vind ik verbinding? Wat maakt mijn leven waardevol? Hoe ga ik om met eenzaamheid?

Tegelijkertijd staan er door heel Nederland kerken leeg – ruimtes die ooit centra van gemeenschap en bezinning waren. De hoogste tijd dus, om deze twee werelden samen te brengen. Kunnen traditionele spirituele ruimtes nieuwe betekenis krijgen voor jongeren die grotendeels zonder religieuze context opgroeien?

Waarom zines?

Zines, een soort zelfgemaakte mini-tijdschriften die een kruising vormen tussen een magazine en een dagboek, hebben diepe wortels in subculturen en activistische bewegingen. Hun toegankelijkheid maakt ze heel geschikt voor een workshop over zingeving: ze vereisen namelijk geen specifieke skills, waardoor de instap laag is, het stimuleert reflectie en vertraging door het fysieke maakproces en het DIY-karakter ervan nodigt sterk uit tot authenticiteit en openheid. Daarnaast is het ook gewoon ontzettend leuk om te doen, toch? Na afloop konden mensen hun gemaakte zines meekrijgen als tastbaar aandenken aan het maak-, denk- en verbindproces.

De workshop in praktijk

We verzamelden in een kerkgebouw met diverse materialen: tijdschriften, gekleurd papier, stiften en persoonlijke items die de deelnemers hadden meegebracht. De opdracht van deze workshop ‘Zin in een Zine’ was doelgericht maar open: creëer een zine over je ervaring van deze plek en wat het in je teweegbrengt.

Wat zich ontvouwde was fascinerend. Terwijl handen bezig waren met knippen, plakken en schrijven, ontstonden er steeds diepgaandere gesprekken. Jongeren die elkaar nauwelijks kenden, deelden hun gedachten over eenzaamheid, over het zoeken naar houvast in een prestatiegerichte samenleving en over het verlangen naar verbinding zonder beperkende verwachtingen.

Het is opvallend hoe het creatieve proces ruimte schept voor gedachten die anders al gauw verborgen blijven. Wanneer handen bezig zijn, lijkt de geest vrijer te kunnen dwalen.

Observaties en inzichten

Het meest verrassende aspect was de manier waarop de jongeren zich deze traditionele ruimte ‘toe-eigenden’. Een plek die voor sommigen beladen was met institutionele associaties, transformeerde in een omgeving voor persoonlijke expressie.

De diversiteit in de gemaakte zines weerspiegelde de diverse karakters van de makers: teksten over persoonlijke worstelingen, kritische reflecties op maatschappelijke structuren… Wat ze gemeen hadden was een authentieke zoektocht naar verbinding in onze tijd.

Wat ik meeneem

Voor mij als maatschappelijk ontwerper bevestigde deze ervaring de kracht van creatieve werkvormen als katalysator voor diepere gesprekken. Het toont daarnaast hoe ruimtes een nieuwe (maatschappelijke) betekenis kunnen krijgen wanneer we ze benaderen vanuit hedendaagse behoeften en vragen.

Bij vraagstukken rond zingeving en mentaal welzijn is het essentieel om niet direct met oplossingen te komen, maar juist om eerst ruimte te creëren voor expressie en dialoog. De vorm – in dit geval zines maken in een onwijs indrukwekkend gebouw, ongeacht je geloofsovertuiging – blijkt vaak al een belangrijk deel van het antwoord te kunnen zijn.

Hoe creëren we in onze huidige maatschappij meer van deze ruimtes waar jongeren authentiek kunnen reflecteren op zingevingsvragen? Welke onverwachte omgevingen kunnen inspiratie bieden voor dergelijke processen? Interessante vragen waar ik graag mee aan de slag ga of samen over nadenk. Heb je een mooi project wat hierop aansluit? Of spreekt de methodiek je aan en wil je eens kijken of we wat voor elkaar kunnen betekenen?

Laten we koffie doen! Ik kom graag met je in contact.

Deze workshop was onderdeel van het festival ‘Alleen op Vakantie’ van stichting De Kerkvernieuwers